Thuở ban đầu và sự nghiệp

Wein sinh ngày 12 tháng 6 năm 1948 tại thành phố New York, trong một gia đình người Mỹ gốc Do Thái[1]. Ông là một trong hai người con của ông bà Phillip và Rosalyn (née Bauman) Wein, ông sống tại The Bronx cho đến năm lên 7, sau đó ông cùng gia đình chuyển đến sống ở Levittown, New York, tại Long Island. Tại đây, ông tốt nghiệp trường trung học Division Avenue vào năm 1966, sau đó theo đuổi ngành nghệ thuật tại trường Cao đẳng Farmingdale State.[2] Em trai của Wein, Michael, mất vào năm 2007.[3]

Trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2003, Len Wein kể lại rằng ông là "một cậu bé ốm yếu. Khi tôi đang ở trong một bệnh viện hồi 7 tuổi, bố tôi đã mang đến cho tôi một chồng sách truyện tranh để giữ cho tôi bận rộn. Và thế là tôi đã đắm chìm trong chúng. Khi tôi học lớp 8, giáo viên nghệ thuật của tôi, thầy Smedley, nói với tôi rằng tôi thực sự có một tài năng về hội họa, sau đó tôi quyết định dành hết sức lực của mình trên con đường đó với hy vọng rằng một ngày nào đó tôi sẽ có được thành công trong lĩnh vực truyện tranh."[4]

Khoảng một lần mỗi tháng khi còn niên thiếu, Wein và bạn của mình, Marv Wolfman đều đặn tham gia một chuyến tham quan vào chiều thứ Năm hàng tuần tại trụ sở của DC Comics. Wolfman rất thích trào lưu văn hóa fanzine, và cùng với nhau, hai người đã tạo ra những câu truyện về các siêu anh hùng của riêng mình và mang đến cho đội ngũ biên tập của DC. Vào thời điểm đó, Wein có mong muốn trở thành họa sĩ vẽ truyện hơn là nhà văn. Vào năm 2008, trong một cuộc phỏng vấn, Wein nói rằng sự việc từng là một họa sĩ đã giúp ông miêu tả một cách rõ ràng các chi tiết cho các họa sĩ khác và ông cũng có thể mường tượng ra mọi thứ trong đầu mình, ông cũng cho biết "tôi được khá nhiều họa sĩ yêu quý, đặc biệt tại DC, những người như Irv Novick và một số khác nữa, đến trụ sở để chờ đợi ấn bản mới và luôn hỏi biên tập viên Julie Schwartz "Ở đây có bản biên kịch nào của Len Wein không? Kịch bản của cậu ấy lúc nào cũng rất dễ vẽ"

Cuối cùng, biên tập viên của DC Joe Orlando đã tuyển cả Wolfman và Wein vào làm tay viết tự do.[5] Tác phẩm truyện tranh đầu tiên của Wein đó là "Eye of the Beholder" trong ấn bản Teen Titans #18 của DC (12/1968), tác phẩm được hợp tác giữa ông và Wolfman, trong đó họ cùng tạo nên nhân vật Red Star, nhân vật siêu anh hùng người Nga chính thức đầu tiên của vũ trụ DC. Neal Adams là họa sĩ vẽ nên những câu chuyện do Wein và Wolfman sáng tác. Sau đó, những tác giả trẻ này đã tạo một câu truyện với tựa đề "Titans Fit the Battle of Jericho!" với mong muốn tạo ra một siêu anh hùng người Mỹ gốc Phi đầu tiên cho DC nhưng đã bị chủ tòa soạn Carmine Infantino từ chối thẳng thừng.[6] Tuy nhiên, đến tháng 4 năm 1969, câu truyện này đã được duyệt và xuất hiện trong ấn bản Teen Titans #20.

Những năm tiếp theo, Wein đã bắt đầu viết tuyển tập những câu truyện ly kỳ trong The House of Secrets của DC, bên cạnh đó là Tower of Shadows và Chamber of Darkness của Marvel. Tiếp đó, ông cũng bắt đầu viết cuốn truyện tranh lãng mạn Secret Hearts của DC, viết các câu truyện cho tạp chí Skywald Publications, sáng tác truyện Psycho và phiên bản truyện tranh của nó, The Bravados và The Sundance Kid; tác phẩm Mod Wheels của Gold Key Comics, cuốn truyện Boris Karloff Tales of Mystery, sáng tạo mẫu đồ chơi Microbots,[7] các ấn phẩm theo chủ để TV-series Star Trek và The Twilight Zone.

DC Comics và Marvel Comics

Tác phẩm siêu anh hùng đầu tiên mà Wein tạo ra cho Marvel là Daredevil #71 (12/1970), đồng sáng tác với tay viết/biên tập viên Roy Thomas. Wein sau đó cũng bắt đầu sáng tác các kịch bản khác nhau trong các ấn bản của DC như Adventure Comics (với nhân vật Supergirl và Zatanna), The Flash và Superman, đồng thời, ông vẫn tiếp tục viết các tuyển tập truyện kỳ bí, trong đó, được đón nhận nhất là những câu truyện trong The Phantom Stranger từ ấn bản #14 đến #26 (08/1971 – 09/1973).

Wein và họa sĩ Bernie Wrightson đã sáng tạo ra nhân vật Swamp Thing trong The House of Secrets #92 (07/1971).[8] Trong suốt các thập kỷ sau đó, Swamp Thing xuất hiện thường xuyên trong các series của DC và cả các miniseries.[9]. Abigail Arcane, một nhân vật phụ nổi tiếng đã được sáng tạo bởi Wein và Wrightson trong Swamp Thing #3 (03/1973).[10] Wein viết câu truyện thứ hai về Man-Thing (viết vào khoảng tháng 05/1971, xuất bản vào tháng 6/1972), giới thiệu nhân vật Barbara Morse và ý tưởng "Bất cứ ai biết sợ đều chịu đựng nỗi đau của sự cháy bỏng bởi cái chạm vào của Man-Thing".

Wein cũng tham gia với vai trò là tác giả của bộ truyện Justice League of America được đón nhận rất nồng nhiệt (ấn bản #100–114), trong đó, cùng với họa sĩ Dick Dillin, ông đã giới thiệu lại  Seven Soldiers of Victory trong ấn bản #100–102[11] và nhân vật Freedom Fighters trong ấn bản #107–108.[12] Vào mùa thu năm 1972, Wein cùng tay viết Gerry Conway và Steve Englehart đã tạo ra một ấn phẩm crossover viễn tưởng không chính thức của cả hai công ty truyện tranh lớn DC và Marvel. Các cuốn truyện đều có sự góp mặt của Englehart, Conway và Wein, ngay cả người vợ đầu tiên của Wein, Glynis cũng xuất hiện và tương tác với các nhân vật Marvel và DC trong Rutland Halloween Parade tại Rutland, Vermont. Chuỗi câu truyện này bắt đầu từ ấn phẩm Amazing Adventures #6 (viết bởi Englehart, vẽ bởi Bob Brown và Frank McLaughlin), câu truyện tiếp nối Justice League of America số #103 (sáng tác bởi Wein, Dillin và Dick Giordano), và kết thúc tại ấn bảnThor #207 (viết bởi Conway, vẽ bởi John Buscema). Theo Eaglehart kể lại vào năm 2010, "Đây rõ ràng là một ý tưởng rất căn bản thôi, chúng tôi biết rằng mình phải khôn khéo để có thể tạo ra những câu truyện này và mỗi câu truyện phải là một câu truyện độc lập so với tác phẩm gốc, và quả là chúng tôi đã rất cố gắng để tạo ra chúng. Giờ đọc đi đọc lại những mẫu truyện này, tôi cảm thấy thật sự xứng đáng, việc một người đến từ DC, hai người còn lại đến từ Marvel không quan trọng, tôi cho rằng chúng tôi chỉ đơn giản muốn sáng tạo và làm một điều gì đó thật hay ho là được."[13][14][15] Libra, một siêu phản diện được sáng tạo bởi Wein và Dillin trong Justice League of America số #111 (06/1974),[16] về sau đã đóng một vai trò chủ chốt trong câu truyện Final Crisis của Grant Morrison vào năm 2008.

Wein là người đồng sáng tạo ra cặp nhân vật Human Target cùng với họa sĩ Carmine Infantino[17], ông tạo ra các cảnh xuất hiện của nhân vật này trong các loạt truyện Action Comics, Detective Comics, và The Brave and the Bold. Cặp đôi sau đó đã được chọn để xuất hiện trong series truyền hình của ABC với sự góp mặt của Rick Springfield, lần đầu công chiếu vào tháng 7 năm 1992,[18] một thời gian sau, hai nhân vật này cũng xuất hiện trong series truyền hình cùng tên của Fox suốt hai mùa vào năm 2010, với sự góp mặt của Mark Valley, Chi McBride và Jackie Earle Haley.

Ông cũng từng có một thời gian ngắn viết truyện "Batman" trong tập ấn phẩm Detective Comics, cùng kết hợp với họa sĩ Jim Aparo để tạo nên một câu truyện trong đó Batman có mặt trong cuộc ám sát của Talia al Ghul[19] và phải đối đầu với Sterling Silversmith lần đầu tiên.[20]

Đầu những năm 1970, Wein bắt đầu thường xuyên viết cho Marvel Comics hơn. Ông thay thế vị trí tổng biên tập trước đó của Roy Thomas ở mảng truyện tranh màu vào năm 1974, giữ chức vụ này khoảng hơn một năm trước khi trao lại cho người bạn Wolfman. Ông vẫn ở lại Marvel với vai trò là một nhà văn, giờ đây Wein góp mặt trong những dự án dài hơi với Marvel Team-Up,[21] The Amazing Spider-Man,[22] The Incredible Hulk, Thor và Fantastic Four, ông cũng đóng góp một số đầu truyện của The Defenders[23] và Brother Voodoo. Wein là người đồng sáng tạo ra nhân vật Wolverine nổi tiếng cùng với họa sĩ John Romita Sr. và Herb Trimpe khi đang trong thời gian sáng tác đầu truyệnThe Incredible Hulk.[24] Câu truyện "Between Hammer and Anvil" của Wein trong ấn bản The Incredible Hulk số. 2, #182 (12/1974) được đưa vào danh sách 1,000 cuốn truyện tranh bạn phải đọc của Tony Isabella .[23]

Vào năm 1975, ông cùng họa sĩ Dave Cockrum hồi sinh lại sản phẩm của cặp đôi Stan Lee/Jack Kirby, nhóm những siêu anh hùng người đột biến X-Men sau nửa thập kỷ bị gián đoạn, tái lập lại hàng ngũ các nhân vật này trong Giant-Size X-Men #1 (05/1975).[25] Trong quá trình này, hai người đã cùng tạo ra các nhân vật Nightcrawler, Storm, Colossus và Thunderbird. Wein tạo ra cả một câu truyện thở ban đầu của những "Dị nhân mới" cùng họa sĩ Cockrum. Đây cũng là cốt truyện được sử dụng trong đầu truyện Uncanny X-Men #94-95 của Chris Claremont, người sau đó đã xây dựng hình tượng của nhóm những vị anh hùng này trở thành một trong những biểu tượng siêu anh hùng thành công nhất của Marvel.

Vào năm 2009, Claremont phát biểu "Lịch sử của truyện tranh hiện đại sẽ trở nên rất khác nếu bạn bỏ qua những đóng góp của Wein. Sự thực là việc ông ấy không được đón nhận những công lao cho những gì mình đã làm suốt một nửa sự nghiệp là điều đáng hổ thẹn. Chúng tạ nợ rất nhiều Len và Dave (Cockrum) cho những gì mình đang có với biểu tượng X-Men".[26]

Trở về DC

Vào năm 1977, nhận được lời đề nghị viết cốt truyện cho "Batman" trong đầu truyện Detective Comics, Wein rời Marvel để bắt đầu làm việc độc quyền cho DC Comics với tư cách là một tác giả viết truyện và biên tập viên.

Ông viết các đầu truyện về Batman và cũng cộng tác viết về Green Lantern cùng với họa sĩ Dave Gibbons và Mark Farmer. Trong ấn bản đầu tay của ông về Batman, số #307 (01/1979), ông đã xây dựng ra hình tượng nhân vật  giám đốc điều hành Lucius Fox của công ty Wayne Foundation,[27] nhân vật sau này được thủ vai bởi Morgan Freeman trong loạt phim Batman Begins, The Dark Knight, và The Dark Knight Rises của Christopher Nolan. Cùng với họa sĩ Marshall Rogers, Wein cộng tác và viết nên phiên bản thứ ba của nhân vật siêu phản diện Clayface trong ấn bản Detective Comics #478 (08/1978).[28] Ông cũng viết The Untold Legend of the Batman, miniseries đầu tiên về Batman vào năm 1980[29] và trong năm tiếp theo là DC-Marvel crossover với sự góp mặt của Batman và Hulk trong ấn phẩm DC Special Series #27 (Mùa thu năm 1981).[30] Pandora Pann cũng là một series được đưa ra bởi Wein và họa sĩ Ross Andru và đáng ra sẽ được đưa ra xuất bản vào năm 1982 tuy nhiên các cam kết được đưa ra trước đây ngăn việc Wein sáng tác ra câu truyện này và dự án bị hủy bỏ.[23] Với vai trò là biên tập viên, Wein đã viết nên 12 tập truyện đầu tiên của đầu truyện Camelot 3000, cùng với đó là gặt hái nhiều thành công với The New Teen Titans, All-Star Squadron, Batman and the Outsiders, Who's Who in the DC Universe, thành công nhất là việc kết hợp cùng Alan Moore và Dave Gibbons để tạo ra đầu truyện gây tầm ảnh hưởng rất lớn - Watchmen.[31] Vào năm 1986, ông viết lại đầu truyện về Blue Beetle,[32] hai ấn bản của tuyển tập DC Challenge,[23] sáng tác các đoạn đối thoại trong miniseries Legends với nhân vật John Ostrander.[33] Năm tiếp theo, Wein viết kịch bản làm lại của series Wonder Woman với sự cộng tác của tay vẽ George Pérez. Cùng với họa sĩ Steve Erwin, Wein đã sáng tạo nên nhân vật anh hùng Gunfire.

Giai đoạn sau của sự nghiệp 

Sau khi rời khỏi DC lần thứ hai và rời đến sống tại West Coast, Wein nhận chức vụ tổng biên tập của Disney Comics trong ba năm vào đầu những năm 1990. Sau khi thôi việc tại Disney, Wein bắt đầu viết và biên tập nội dung cho các chương trình hoạt hình như X-Men, Batman, Spider-Man, Street Fighter, ExoSquad, Phantom 2040, Godzilla, Pocket Dragon Adventures, ReBoot và War Planets: Shadow Raiders. Năm 2001, ông và Wolfman viết kịch bản Gene Pool cho công ty sản xuất Helkon,và một thời gian sau ông lại viết một cuốn truyện tranh giới thiệu nhân vật cho nhà xuất bản IDW Publishing.

Wein cộng tác với tay viết Kurt Busiek và họa sĩ Kelley Jones bốn ấn phẩm của miniseries Conan: The Book of Thoth cho Dark Horse Comics. Ông cũng lên kịch bản cho series truyện tranh The Victorian cho Penny-Farthing Press và viết nội dung truyện tranh cho TV series The Simpsons và Futurama.

Từ năm 2005 đến năm 2008, Wein xuất hiện một cách thường xuyên tại sân khấu của chương trình truyền hình đặt tại Los Angeles, What's My Line? Ông cũng viết kịch bản nhiều tập trong các chương trình phim của Cartoon Network như Ben 10: Alien Force, Ben 10: Ultimate Alien, Ben 10: Omniverse[34] và Marvel Super Hero Squad.

Wein là người được phỏng vấn trong các DVD liên quan đến các phim dựa trên truyện tranh, bao gồm các phim Justice League: The New Frontier, phiên bản live-action của Spider-Man, Fantastic Four và X-Men, phim X-Men Origins: Wolverine, phim Watchmen,chương trình truyền hình Swamp Thing, mùa đầu tiên của phim truyền hình Human Target, đến tháng 7/2008, ông xuất hiện trong tập đặc biệt về Batman Unmasked và Batman Tech của History Channel.[35]

Ông viết nội dung cho video game Watchmen, The End Is Nigh, lấy bối cảnh ngoài lề của cả phiên bản truyện tranh và phim điện ảnh.[36]

Wein trở về viết truyện cho DC vào cuối thập niên 2000,[37] đây cũng là lúc ông cộng tạc cùng DC Comics trong sự kiện DC Retroactive, tại đây ông viết một one-shot đặc biệt Batman – The '70s (09/2011), được vẽ bởi Tom Mandrake[38] và Green Lantern – The '80s (10/2011), được vẽ bởi Joe Staton. Phiên bản bìa cứng của tập truyện số 10 của ông, DC Universe: Legacies được xuất bản vào tháng 8 năm 2011.[39] Vào năm 2012, Wein làm việc cho dự án Before Watchmen, ông viết một mini-series Ozymandias với họa sĩ Jae Lee và một tập truyện với tiêu đề "Curse of the Crimson Corsair" với sự kết hợp của họa sĩ John Higgins.[40] Phiên bản bìa cứng của tập truyện Ozymandias nằm trong danh sách New York Times Bestseller suốt nhiều tuần vào năm 2013.[41] Ông và José Luis García-López cũng sản xuất một phiên bản truyên tranh vào năm 2015 về nhân vật Two-Face với cốt truyện được viết bởi Harlan Ellison, chủ yếu hướng đến chương trình truyền hình Batman television series.[42]

Đời sống tư

Người vợ đầu của Wein là Glynis Oliver,[43] một họa sĩ tô màu, chủ yếu cho đầu truyện X-Men. Sau khi ly dị, ông kết hôn với Christine Valada, một nhiếp ảnh gia và luật sư, vào năm 1991 và trở thành cha dượng của Michael Bieniewicz-Valada.[44]

Vào ngày 6 tháng 4 năm 2009, căn nhà ở California của Wein gặp hỏa hoạn và ông bị mất rất nhiều tài sản và đồ kỷ niệm, bao gồm các kỷ niệm chương của giải thưởng Shazam. Ông và vợ cũng mất đi con chó của mình, Sheba, trong vụ hỏa hoạn.[45]

Ngày 26 tháng 10 năm 2009, Valada xuất hiện và chiến thắng trong gameshow truyền hình Jeopardy!, trở thành người chiến thắng thứ tư của chương trình và nhận giải thưởng $60,000. Bà cho biết rằng sẽ sử dụng số tiền này để khôi phục và mua lại bộ sưu tập tác phẩm và sách mà cả hai vợ chồng đã mất trong vụ hỏa hoạn.[46]

Wein trải qua cuộc phẫu thuật tim ba vòng vào ngày 10 tháng 2 năm 2015.[47] 2017. Ông mất vào ngày 10 tháng 9 năm 2017.